Khởi nghiệp sáng tạo là cả một quá trình, là xu thế và cũng là quyết tâm chính trị của Chính phủ kiến tạo, hành động. Việc triển khai ở địa phương có nhiều mô hình khác nhau, suy cho cùng đó là cách làm sáng tạo, vừa chuyển tải thông điệp khởi nghiệp của Chính phủ, vừa phù hợp với điều kiện thực tế địa phương. Và, Quảng Nam có cách khởi động khởi nghiệp cho riêng mình.
Từ giữa năm 2016 đến cuối năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã lần lượt ban hành các Đề án quan trọng: Quyết định số 844/QĐ-TTg, ngày 18/5/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” (Đề án 844); Quyết định số 939/QĐ-TTg, ngày 30/6/2017 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017 – 2025” (Đề án 939) và Quyết định số 1665/QĐ-TTg, ngày 30/10/2017 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025” (Đề án 1665). Đồng thời với các Đề án đó là Chương trình thanh niên khởi nghiệp do Trung ương Đoàn tổ chức vào ngày 16/10/2016, vinh dự được Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc dự, tiếp lửa và cam kết “Thanh niên muốn khởi nghiệp chưa được hỗ trợ hãy lên tiếng”[1].
Mô hình tổ chức ở Quảng Nam
Khởi động khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo Quảng Nam bắt đầu từ UBND tỉnh, mà trực tiếp là đồng chí Lê Trí Thanh – Phó Chủ tịch UBND tỉnh. Và nhiệm vụ đầu tiên là tổ chức Đoàn công tác học hỏi kinh nghiệm tại thành phố Đà Nẵng vào những ngày bận rộn cuối năm 2016 (ngày 22/12/2016) với suy nghĩ truyền thống: học thầy không bằng học bạn. Tại Đà Nẵng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh quyết định luôn mô hình tổ chức tham mưu UBND tỉnh triển khai hoạt động khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo tại tỉnh và trưng dụng đích danh lực lượng cán bộ tham gia. Sự khởi đầu nhanh, quyết đoán đó, ngay tháng đầu năm 2017[2], UBND tỉnh thành lập Tổ Công tác hỗ trợ hoạt động khởi nghiệp sáng tạo tỉnh (Tổ Công tác) với sự tham gia nhiều ngành liên quan.
Đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Trí Thanh phát biểu tại buổi làm việc vơí UBND tỉnh và Hội đồng điều phối mạng lưới khởi nghiệp thành phố Đà Nẵng ngày 22/12/2016
Gọi là Tổ Công tác, nhưng được UBND tỉnh giao quyền “chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo của UBND tỉnh, trực tiếp là Phó Chủ tịch UBND tỉnh phụ trách khởi nghiệp; là đầu mối trực tiếp tham mưu giúp UBND tỉnh thực hiện hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh”[3]
Kể từ đấy, trực tiếp đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh và đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh liên tiếp tổ chức các cuộc họp để chỉ đạo triển khai. Các chuyên gia khởi nghiệp nhận định rằng: Mô hình tổ chức Quảng Nam là mô hình khởi nghiệp, hành động; chứ không phải là mô hình chỉ đạo, không giống bất kỳ địa phương nào. Mô hình ấy cứ làm, rồi điều chỉnh đúng nghĩa “thành công nào không qua thất bại” của khởi nghiệp. Đồng chí Phó Chủ tịch phụ trách khởi nghiệp chỉ đạo qua ứng dụng công nghệ thông tin, theo hướng chính quyền điện tử và nhiều lần dự, ngồi truyền lửa, hàn huyên với anh em khởi nghiệp,…được anh em gọi bằng cái tên theo cách khởi nghiệp, nhưng vô cùng trìu mến: Thủ lĩnh khởi nghiệp xứ Quảng.
Nhìn lại, anh Phạm Ngọc Sinh – Phó Giám đốc Sở Khoa học & Công nghệ, được đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh phong hàm Tổ trưởng Tổ Công tác tại trận khi học kinh nghiệm tại Đà Nẵng từ tốn: Nhớ ngày họp đầu tiên nhận nhiệm vụ, anh, chị em trong Tổ Công tác ngơ ngác nhìn nhau như…con nai vàng. Tự nhủ lòng mình, thôi thì, cứ đi sẽ đến; cứ băng rừng, tất sẽ dần dần có đường mòn và cứ dò đá qua sông. Quả thật, nguồn động viên lớn nhất là sự ủng hộ của Thủ lĩnh khởi nghiệp xứ Quảng và ngọn lửa của niềm đam mê đang bùng cháy. Tĩnh tâm nhìn lại, cũng thấy nhiều việc đã làm, như: Các yếu tố của Hệ sinh thái khởi nghiệp được xây dựng, nhất là mạng lưới Câu Lạc bộ, không gian khởi nghiệp, công tác truyền thông, đào tạo, tập huấn; tổ chức diễn đàn;….Các văn bản dần dần định hình và ban hành, đi ngay vào cuộc sống.
“Góp đá” xây nền móng hệ sinh thái
Tâm thế xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp Quảng Nam được khởi dậy từ truyền thống văn hóa canh tân, đổi mới của quê hương như là nền tảng tinh thần to lớn, được thể hiện qua Thông điệp của đống chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh “Trong lịch sử hình thành, Quảng Nam- theo nghĩa rộng là đất mở rộng về phương Nam, vâng mệnh Vua tuyên dương đức hóa. Quá trình sinh sống, các thế hệ người dân xứ Quảng đã để lại trên mảnh đất này những giá trị văn hóa đặc sắc, riêng biệt – vùng đất mở, luôn đổi mới, sáng tạo, canh tân…là nơi hội tụ văn hóa và là nơi hội tụ, nuôi dưỡng, phát triển, kết nối thành công ý tưởng sáng tạo”[4]. Và, đó cũng là mệnh lệnh để hành động.
Vai trò chủ thể đầu tiên của hệ sinh thái là sự cam kết, vào cuộc của nhà nước thông qua những cơ chế tạo động lực và lan tỏa, với việc đầu tiên là tỉnh xác lập cơ chế làm việc liên ngành, trực tiếp; đồng thời, phê duyệt Kế hoạch và phân bổ kinh phí (Sáu trăm sáu mươi triệu đồng) triển khai thực hiện Kế hoạch hoạt động khởi nghiệp sáng tạo năm 2017 của Tổ Công tác. Cú hích đó mang nhiều ý nghĩa và là nền tảng của thành công của năm khởi động, mà tiêu biểu là UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch xây dựng Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo tỉnh giai đoạn 2018 – 2025 trên cơ sở lồng ghép các Đề án của Chính phủ với Chương trình thanh niên khởi nghiệp.
Câu chuyện lồng ghép các Đề án ấy cũng là câu “chuyện lạ” trong cách làm của Quảng Nam. Cũng có nhiều ý kiến khác nhau, có người bảo bị vênh, có người bảo khởi nghiệp và khởi nghiệp sáng tạo khác nhau, thậm chí có người bảo không hiểu,…Dò đá mà, cứ làm sẽ điều chỉnh. Suy cho cùng, sự khởi nghiệp sáng tạo nào lại không bắt đầu từ khởi nghiệp và trên nền khởi nghiệp. Bây giờ thì rõ rồi, Chính phủ chỉ đạo “lồng ghép các hoạt động của Đề án với các chương trình, đề án hỗ trợ khởi nghiệp tại địa phương” (Đề án 1665).
Tọa đàm truyền hình trực tiếp trên sóng Đài PTTH tỉnh
Để tạo sự lan tỏa, kết nối, công tác truyền thông, thông tin về khởi nghiệp; mà trong các Đề án của Chính phủ yêu cầu thành lập Cổng thông tin khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Quốc gia và được chính thức khai trương trong dịp TechFest Viet Nam 2017 vào tháng 11 năm này là yếu tố rất quan trọng. Với Quảng Nam, chính thức ra mắt Cổng thông tin Khơỉ nghiệp Sáng tạo vào ngày 13/4/2017[5] và thành lập Ban Biên tập Cổng thông tin, nhằm cung cấp thông tin về công nghệ, sáng chế, tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng, sở hữu trí tuệ; chính sách, pháp luật; nguồn nhân lực; nguồn đầu tư và giao dịch đầu tư; đối tác, khách hàng; sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới; tổ chức, cá nhân hỗ trợ; tin tức, sự kiện trong nước, quốc tế và các hoạt động khác hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh. Hiện nay, Quảng Nam cùng hai thành phố lớn là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh đã được liên kết trên Cổng thông tin Quốc gia.
Tổ Công tác và Đài Phát thanh – Truyền hình tỉnh (QRT) tổ chức Tọa đàm truyền hình trực tiếp với Chủ đề “Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo vì sự phát triển Quảng Nam” (ngày 24/6/2017); ký kết với Báo Quảng Nam Chương tình phối hợp tuyên truyền hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh giai đoạn 1997 – 2020 nhằm đẩy mạnh tuyên truyền nhằm nâng cao kiến thức, nhận thức về tầm quan trọng của hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cho cán bộ, công chức, viên chức; doanh nhân, công nhân và người lao động tỉnh. Tổ chức giới thiệu các tập thể, cá nhân đam mê nghiên cứu ý tưởng khởi nghiệp và xây dựng các dự án/sản phẩm khởi nghiệp; qua đó, vinh danh các tấm gương khởi nghiệp sáng tạo tiêu biểu của Quảng Nam. Xây dựng Chuyên mục Báo in và Truyền hình online Báo Quảng Nam, Tạp chí Khoa học & Sáng tạo về Khởi nghiệp Sáng tạo theo định kỳ hàng tháng. Tổ Công tác và Tỉnh đoàn tổ chức Cuộc thi “Ý tưởng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo năm 2017”. Đặc biệt, Báo Quảng Nam là báo đi đầu và duy nhất trong báo chí địa phương cấp tỉnh tổ chức cuộc thi báo chí viết về “Những tấm gương khởi nghiệp – sáng tạo tỉnh Quảng Nam lần thứ Nhất – 2017”. Đó cũng là “chuyện lạ” của năm đầu khởi nghiệp Quảng Nam.
Ra mắt Cổng thông tin KNST Quảng Nam và Cuộc thi báo chí viết về tấm gương khởi nghiệp Quảng Nam
Việc hình thành và phát triển mạng lưới cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo diễn ra mạnh, bao gồm cả những thành viên có kiến thức ban đầu về khởi nghiệp; nhưng cơ bản là rất nhiều thành viên dù chưa tường tận khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo là gì, nhưng tham gia bằng cả nhiệt huyết, với tinh thần: cứ làm và hãy ngừng bàn. Có làm, mới thấy mình cần bàn gì. Nói vui như anh Tổ trưởng Tổ Công tác Quảng Nam, đó là những con người đôi khi hâm hâm, điên rồ một tí. Chính nhờ vậy, mà Quảng Nam đã thành lập được 5 Câu Lạc bộ Khởi nghiệp Sáng tạo (Tam Kỳ, Hội An, Chu Lai-Núi Thành, Sinh viên Trường Cao đẳng KTKT và CLB Đầu tư & Khởi nghiệp Quảng Nam thuộc hệ thống CLB Đầu tư và Khởi nghiệp Việt Nam). Trong khởi nghiệp sáng tạo, đôi khi những ý tưởng điên rồ của những con người hâm hâm lại thành công, kiếm…triệu đô (USD).
Bên cạnh phát triển mạng lưới CLB, các diễn đàn về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo được tiến hành thường xuyên, thu hút đông đảo cán bộ, nhất là doanh nhân, thanh niên, sinh viên tham gia, như: Diễn đàn “Doanh nghiệp Quảng Nam với Cách mạng công nghiệp 4.0 – QuangNam Startup 4.0”, Hội thảo“Phát triển nông nghiệp bền vững gắn với Du lịch sinh thái”, diễn đàn cho sinh viên với Chủ đề “Sinh viên Quảng Nam với khởi nghiệp sáng tạo lần thứ Nhất – 2017”; diễn đàn cho phụ nữ với Chủ đề “Phụ nữ Quảng Nam sáng tạo đồng hành cùng khởi nghiệp”, Diễn đàn “Khởi nghiệp sáng tạo – Tam Kỳ kết nối khởi nghiệp 2017”,….Tổ chức các lớp tập huấn về kiến thức, kỹ năng khởi nghiệp, ứng dụng công nghệ thông tin cho khởi nghiệp,…cho cán bộ làm công tác khởi nghiệp sáng tạo, cho cán bộ đoàn thanh niên, hội phụ nữ từ tỉnh đến xã toàn tỉnh, cho doanh nghiệp vừa và nhỏ,…Quảng Nam cũng tham gia tích cực Diễn khởi khởi nghiệp APEC tại thành phố Hồ Chí Minh (ngày 11 – 12 tháng 9 năm 2017), Ngày hội khởi nghiệp Việt Nam 2017 tại Hà Nội (ngày 13 – 15 tháng 11 năm 2017), “Chuẩn bị tâm thế khởi nghiệp sáng tạo trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4”, Diễn đàn VIETNAM START UP 4.0 (Khởi nghiệp sáng tạo trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ Tư) tại Hà Nội (ngày 6 tháng 9 năm 2017);….
Những hoạt động đó diễn ra suốt cả năm và phù hợp với Chủ đề Ngày hội Khởi nghiệp Việt Nam năm 2017: “ECOSYSTEM CONNECT – Kết nối hệ sinh thái khởi nghiệp” với mô hình mang tính truyền thống: Làng khởi nghiệp: Làng Các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (Community village); Làng Công nghệ nông nghiệp (AgriTech village); Làng Công nghệ giáo dục (EdTech village); Làng Công nghệ Y tế (MedTech village); Làng Công nghệ du lịch và ẩm thực (Tourism and Food & Beverage village); Làng Công nghệ tiềm năng (Emerging Tech village) và Công nghệ tiên phong (Frontier and Fin Tech). Theo nghĩa đó, Làng khởi nghiệp xứ Quảng đã định hình trong Quốc gia khởi nghiệp.
Trong kết nối, liên kết Hệ sinh thái khởi nghiệp, nguồn lực quan trọng là xây dựng các chương trình hợp tác lâu dài, nhằm thu hút chuyên gia, tăng nguồn lực đầu tư, bền vững sự phát triển, Quảng Nam đã chủ động và tiến hành ký kết các Chương trình hợp tác khung, như: Hợp tác giữa hai địa phương Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng, hợp tác giữa Tổ Công tác với CLB Đầu tư và Khởi nghiệp Việt Nam, với Công ty CP Trung tâm Khởi nghiệp Sông Hàn- Đà Nẵng,…và đang hướng đển hợp tác với Hiệp hội Khởi nghiệp Quốc gia, Trung tâm Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp thành phố Hồ Chí Minh,…nhằm tạo sức ảnh hưởng lan toả, nâng cao tính kết nối trong cộng đồng khởi nghiệp với mục tiêu cụ thể hướng đến thúc đẩy các hoạt động phát triển hệ sinh thái nhằm triển khai phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại địa phượng đạt hiệu quả cao.
Ký kết Chương trình hợp tác giữa Tổ Công tác với CLB Đầu từ & Khởi nghiệp Việt Nam
Kỳ vọng về tỉnh khởi nghiệp
Phát biểu tại Lễ Khai mạc TechFest 2017, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam động viên: ““Hãy dũng cảm, đặc biệt sáng tạo trong khởi nghiệp và đừng lo lắng ý tưởng của mình lạc lõng hay sẽ thất bại, bởi không làm sẽ không có thành công. Và không ai thành công mà không thất bại“.
Từ khởi động đến thành công là con đường rất gian nan và lâu dài, với khởi nghiệp sáng tạo, tỷ lệ thành công rất thấp. Những “viên gạch” nền tảng năm 2017 có ý nghĩa tinh thần quý báu để Quảng Nam kỳ vọng về xây dựng tỉnh khởi nghiệp, đúng theo tinh thần Kế hoạch xây dựng Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo giai đoạn 2018 – 2025[6]: “Hoàn thiện hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, tạo lập môi trường thuận lợi cho hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (gọi tắt là Start-up); thúc đẩy, hỗ trợ hình thành và phát triển doanh nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới và đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp” để từng bước xây dựng Quảng Nam thành tỉnh khởi nghiệp vào năm 2020.
Để hoàn thành mục tiêu đó, anh Phạm Ngọc Sinh chia xẻ: Nhiệm vụ của Tổ Công tác trong thời gian tới rất nặng nề, việc đầu tiên là tham mưu tỉnh ban hành những cơ chế, chính sách cụ thể để khơi dậy, nuôi dưỡng, phát triển ý tưởng sáng tạo, thành lập doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo,…Với khởi nghiệp, cơ chế phải cụ thể, đi vào cuộc sống, tránh những kiểu chung chung theo lối “nuôi con gì, trồng cây gì, làm thế nào đó,..”. Phát triển mạng lưới CLB gắn liền với hỗ trợ để hình thành các không gian làm việc chung (co-working space) và triển khai xét chọn, hỗ trợ các dự án ý tưởng sáng tạo. Kết nối và hình thành mạng lưới nhà đầu tư, Quỹ hỗ trợ khởi nghiệp và khai thác các nguồn Quỹ đầu tư mạo hiểm, Quỹ đổi mới công nghệ, Quỹ khoa học và công nghệ,….Tổ chức Ngày hội Khởi nghiệp cấp tỉnh gắn với hoạt động tôn vinh những tấm gương khởi nghiệp tiêu biểu. Tổ chức các Diễn đàn, Hội thảo chuyên sâu phục vụ khởi nghiệp.
Chúng ta kỳ vọng về khởi nghiệp của Quảng Nam giàu truyền thống canh tân, đổi mới, sáng taọ.
[1] https://tuoitre.vn/thu-tuong-thanh-nien-muon-khoi-nghiep-ma-khong-duoc-ho-tro-hay-len-tieng-1189213.htm
[2] Quyết định số 65/QĐ-UBND, ngày 06/01/2017 của UBND tỉnh Quảng Nam
[3] Quyết định số 1525 /QĐ-UBND, ngày 28/4/2017 của UBND tỉnh Quảng Nam về ban hành Quy chế hoạt động của Tổ Công tác
[4] http://khoinghiep.quangnam.gov.vn/2017/12/21/thong-diep-khoi-nghiep/
[5] Quyết định số 1511/QĐ-UBND, ngày 27/4/2017 của UBND tỉnh Quảng Nam
[6] Quyết định số 4396/QĐ-UBND, ngày 18 /12/2017 của UBND tỉnh Quảng Nam.
Tác giả : Lê Duy
Tác giả:
