Để gìn giữ truyền thống văn hóa của người Việt, cứ đến dịp lễ tết, bà Phạm Thị Hội (68 tuổi, khối phố Đoan Trai, phường Tân Thạnh, TP.Tam Kỳ) – chủ cơ sở bánh chưng bà Ba Hội lại làm loại bánh tổ đặc trưng này. So với trước đây, ngày nay bà Hội làm bánh tổ với số lượng nhiều hơn. “Nhìn chiếc bánh đơn sơ là vậy, nhưng để làm ra phải trải qua nhiều công đoạn hết sức cầu kỳ, tỉ mẩn bởi bánh được làm hoàn toàn thủ công” – bà Hội chia sẻ.
Trước tiên là công đoạn đan giỏ tre, giúp giữ hình dạng bánh trong suốt quá trình hấp và bảo quản. Bà Hội cho biết, phải chọn những cây tre vừa đảm bảo đủ độ già và dẻo. Sau đó chẻ thành những chiếc nan đều nhau, phơi thật khô để tránh nấm mốc. Kỳ công nhất là việc đan giỏ, từ 9 cái nan, người đan tỉ mẩn cài từng chiếc vào nhau, điều chỉnh từng mắt giỏ cho thật đều như gửi gắm vào đó cả lòng thành kính với cha ông.
Nguyên liệu tạo nên chiếc bánh tổ gồm bột nếp, đường, gừng, mè. Công đoạn chế biến không hề đơn giản, vì phải đảm bảo bánh đạt được độ dẻo, dai và vị ngọt thanh. Vì thế, bà Hội chọn bột nếp được xay mịn từ loại nếp bầu trứ danh đất Quảng, cộng với đường bát, gừng giã nhuyển lấy nước cốt, tất cả được trộn quyện vào nhau. “Đây là công đoạn “lấy trùng” – quan trọng nhất để tạo ra chiếc bánh” – bà Hội nói.
Bột sau khi “lấy trùng” xong thì đổ vào đài làm bằng lá chuối được ghim kỹ mép lá, rồi đặt vào trong các giỏ tre. Sau đó đưa vào nồi hấp cách thủy, trong vòng 3 đến 4 giờ đồng hồ. Bánh chín sẽ được rắc trên bề mặt một lớp mè trắng rang chín, rồi đợi bánh nguội hẳn mới di chuyển để bánh giữ nguyên khuôn hình.
Ngày nay trên thị trường tràn ngập nhiều loại bánh với mẫu mã đẹp và chất lượng, nhưng bánh tổ vẫn chiếm vị trí rất quan trọng với người dân xứ Quảng. Bánh tổ không chỉ là món ăn ngon mà còn mang một nét văn hóa truyền thống tốt đẹp. Dịp mùng 5.5 âm lịch này, cơ sở bà Hội làm gần 1.000 chiếc bánh tổ. “Mỗi chiếc bánh được làm ra như một tấm lòng thành kính của con cháu dâng lên ông bà, tổ tiên. Vì vậy, người làm bánh phải có cái tâm thanh tịnh thì bánh mới đảm bảo đúng hương vị đặc trưng” – bà Hội chia sẻ.
Tác giả:
