2021 là năm khởi đầu cực kỳ mạnh mẽ cho thị trường Fintech ở Đông Nam Á cũng như Việt Nam, với sự đầu tư mạnh vào các lĩnh vực vốn mạo hiểm, quỹ đầu tư tư nhân và đầu tư của doanh nghiệp
2.2. Các lĩnh vực đang phát triển
Quản lý tài sản (WealthTech)
WealthTech cũng là một lĩnh vực đáng chú ý trong ngành Fintech Việt Nam vào năm 2021, kết hợp công nghệ và quản lý tài sản để cung cấp các giải pháp đầu tư và quản lý tài sản thông qua các công cụ kỹ thuật số. Sự thay đổi trong cách mọi người (đặc biệt là những người trẻ tuổi) quản lý tiền và những gì họ chọn để đầu tư đã làm cho lĩnh vực này phát triển mạnh mẽ.
Trong lĩnh vực Fintech, WealthTech là một trong những danh mục phụ phổ biến nhất với tổng số 15 giao dịch được ghi nhận trong 6 tháng đầu năm 2021 với giá trị 267 triệu USD tại thị trường Đông Nam Á.
Theo KPMG, khu vực Châu Á – Thái Bình Dương đang nổi lên là điểm đến hàng đầu của lĩnh vực quản lý tài sản. Riêng tại thị trường Việt Nam, hàng loạt lợi thế đang tạo cơ hội cho các doanh nghiệp cũng như các doanh nghiệp khởi nghiệp tham gia thị trường. KPMG cho biết, mặc dù thị trường quản lý tài sản ở Việt Nam vẫn còn trong giai đoạn sơ khai nhưng đã dần bắt kịp các thị trường khác như Thái Lan và Malaysia. Một trong những doanh nghiệp khởi nghiệp WealthTech là Finhay, ra đời năm 2017, đã huy động được gần 1 triệu USD từ Insignia Ventures Partners và một số nhà đầu tư khác. Finhay đặt mục tiêu giúp khách hàng sinh trong giai đoạn 1980-2000 tiếp cận các quỹ tài chính tại Việt Nam để tiết kiệm và đầu tư với số tiền chỉ 50.000 đồng. Bên cạnh Finhay, ngành WealthTech Việt Nam còn có Infina và Tikop (sản phẩm của công ty Techlab) ra đời sau đó 3 năm. Trong khi Tikop cho phép người dùng đầu tư với số tiền nhỏ, chỉ từ 50.000 đồng như Finhay thì Infina đưa ra mức tối thiểu 500.000 đồng (do cơ cấu sản phẩm khác nhau). Infina vừa công bố hoàn thành vòng hạt giống với giá trị 2 triệu USD từ Saison Capital, Venturra Discovery, 1982 Ventures, 500 Startups, Nextrans và một số quản lý cấp cao tại Google và Netflix Châu Á.
Luồng thanh toán xuyên biên giới toàn cầu dự kiến đạt 156 nghìn tỷ USD và 750 tỷ USD chuyển tiền quốc tế vào năm 2022. Lĩnh vực nóng bỏng này đã chín muồi để gián đoạn do nhu cầu của khách hàng thay đổi, tăng trưởng thị trường mới nổi và bao gồm tài chính. Người chơi B2B của Xborder, FinFan sẽ thách thức các công ty đương nhiệm hợp tác và phát triển các giải pháp tài chính xuyên biên giới nhanh hơn, sáng tạo hơn và minh bạch hơn.
Cho vay ngang hàng (P2P lending)
Hoạt động cho vay ngang hàng đang được quan tâm nhiều hơn, đặc biệt là ở Việt Nam. Cho vay ngang hàng là hoạt động cho vay tiền đối với các doanh nghiệp hoặc cá nhân trên các trang web/ứng dụng trực tuyến. Bên cho vay, được gọi là công ty P2P, cung cấp dịch vụ cho vay với quy trình dễ dàng hơn so với các phương thức cho vay truyền thống, kết nối người cho vay và người đi vay mà không cần các tổ chức tài chính trung gian. Sự trỗi dậy mới này trong ngành Fintech ở Việt Nam đang trở nên nóng bỏng và đã chín muồi để đầu tư.
Một trong những người chơi nổi bật trong lĩnh vực cho vay P2P là Tima – một thị trường tài chính tiêu dùng và nền tảng cho vay P2P. Với số vốn đầu tư ban đầu là 150 tỷ đồng, TIMA bắt đầu tham gia thị trường công nghệ tài chính vào năm 2015 với tư cách là nhà cung cấp nền tảng công nghệ cho vay ngang hàng đầu tiên tại Việt Nam. Tháng 6/2016, TIMA bắt đầu triển khai dịch vụ tư vấn và kết nối tài chính, cung cấp dịch vụ tư vấn tài chính đơn giản, nhanh chóng và uy tín cho khách hàng trên toàn quốc. Tính đến thời điểm hiện tại, TIMA đã huy động thành công 3 triệu USD từ quỹ ngoại Belt Road Capital Management, nâng định giá công ty lên gần 500 tỷ đồng.
Tiềm năng là vậy, hoạt động cho vay P2P tại Việt Nam mới chỉ dừng lại ở mức cơ bản, cung cấp nền tảng trung gian để liên kết người vay và người cho vay. Theo phát biểu của đại diện Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Việt Nam sẽ sớm có những quy định cụ thể nhất bao gồm các điều kiện để các nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư vào lĩnh vực tiềm năng này, vì vậy đây có thể là một dấu hiệu tích cực để lĩnh vực này đầu tư nhiều hơn vào tương lai.
2.3. Các thương đáng chú ý trong năm 2021
Tháng 12 năm 2021, MoMo đã huy động vốn thành công với số vốn dự kiến khoảng 200 triệu USD trong series E, được định giá lên tới 2 tỷ USD. Đối thủ nặng ký của MoMo là VNLife (đơn vị sở hữu ví VNPay). Vào giữa năm 2021, VNLife thông báo đã huy động được hơn 250 triệu USD trong vòng tài trợ Series B. MoMo và VNPay được ví như “đôi cánh đại bàng Fintech” vào năm 2021, khi huy động được tổng cộng 450 triệu USD.
Ngoài hai thương vụ huy động vốn phổ biến là MoMo và VNPay, năm 2021 cũng chứng kiến một loạt thương vụ đầu tư Fintech, chẳng hạn như Do Ventures và JAFCO Asia Venture Fund (Nhật Bản) đã đầu tư vòng gọi vốn Pre-Series A trị giá 1,5 triệu USD vào giải pháp tài chính bền vững Mfast của Công ty DigiPay; Infina đã hoàn thành vòng gọi vốn 2 triệu USD từ 5 quỹ đầu tư nước ngoài và các thương vụ đáng chú ý khác.
3. CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC
3.1. Cơ hội
Các ngân hàng Việt Nam đang nhấn mạnh đến chuyển đổi kỹ thuật số, với ngày càng nhiều ngân hàng áp dụng phương pháp hợp tác để thúc đẩy sự đổi mới nhanh chóng. Do đó, các công ty khởi nghiệp B2B có nhiều cơ hội để hỗ trợ các ngân hàng hiện tại trong chuyển đổi số. Một số hợp tác về chuyển đổi số bao gồm: Hợp tác giữa Ngân hàng Quốc tế Việt Nam (VIB) và Weezi Digital để ra mắt ứng dụng thanh toán di động; Hợp tác giữa VietinBank và Opportunity Network nhằm cung cấp cho khách hàng một nền tảng kết nối kinh doanh kỹ thuật số, Hợp tác giữa VPBank và công ty khởi nghiệp Be Group để pháttriển dịch vụ tài chính số mang tên beFinancial.
Theo báo cáo của Fintech News Singapore, các công ty lớn trong lĩnh vực gọi xe như Grab, Be Group và Fastgo đang mở rộng chỗ đứng của họ trong các dịch vụ tài chính bằng cách cung cấp dịch vụ ví điện tử. Gần đây nhất, công ty khởi nghiệp Go 12 Jek của Indonesia đã thể hiện những nỗ lực đáng kể trong lĩnh vực tài chính của Việt Nam thông qua việc mua lại công ty khởi nghiệp Wepay của Việt Nam để đảm bảo giấy phép ví điện tử.
Có thể nói, lĩnh vực Fintech của Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc và chắc chắn sẽ còn phát triển mạnh mẽ hơn nữa trong tương lai. Các giải pháp thanh toán kỹ thuật số vẫn sẽ duy trì sức nóng và tiếp tục thu hút tài trợ, đặc biệt là từ các quỹ đầu tư mạo hiểm và dẫn đầu phân khúc. “Mua trước, trả sau”, cho vay P2P và các lĩnh vực Fintech khác như chấm điểm tín dụng, quản lý tài sản và tài chính cá nhân đang trong giai đoạn phát triển, có tiềm năng phát triển cao.
3.2. Thách thức
Mặc dù thị trường Fintech của Việt Nam được đánh giá là đầy triển vọng nhưng vẫn còn khá non trẻ so với các nước trong khu vực, tuy nhiên, để thúc đẩy người dùng, các ví điện tử đang “đốt tiền” cho các hoạt động giảm giá, tuy nhiên, đây không phải là hướng phát triển bền vững. Bên cạnh đó, các ví điện tử tại Việt Nam cũng gặp khó khăn trong việc tiếp cận nhóm người dùng không phải là khách hàng của ngân hàng do ví cần phải liên kết với tài khoản ngân hàng. Các ngân hàng thương mại và nhà mạng cũng đang nhanh chân để cạnh tranh trong cuộc đua chuyển đổi số. Trên thực tế, chỉ có 3 ví của các công ty công nghệ lọt vào top 10 ứng dụng thanh toán được sử dụng nhiều nhất tại Việt Nam năm 2021 và sự cạnh tranh vẫn còn cao để các ứng dụng thanh toán tồn tại tại thị trường Việt Nam vào năm 2021. Hiện tại, nhiều “con mắt” đang đổ dồn về mảng dịch vụ màu mỡ tiếp theo: “Mua trước, trả sau” và WealthTech. Tuy nhiên, các quy định hiện hành ở Việt Nam không cho phép các tổ chức phi ngân hàng trực tiếp cho vay. Do đó, các công ty Fintech sẽ phải tìm đối tác để có thể triển khai dịch vụ này.
4. KẾT LUẬN
Tại Việt Nam, ngành công nghiệp Fintech đang ở giai đoạn bùng nổ, đặc biệt là vào năm 2021 với một số thương vụ đáng chú ý liên quan đến lĩnh vực thanh toán và lĩnh vực tài chính cá nhân, tài chính cho DNVVN. Với tỷ lệ lớn người dùng tiềm năng hiểu biết về công nghệ, cộng đồng khởi nghiệp và đầu tư tích cực, khuôn khổ pháp lý ngày càng hỗ trợ và môi trường thuận lợi, các ứng dụng Fintech sẽ thâm nhập vào hệ sinh thái tài chính, Fintech trong những năm tiếp theo chắc chắn sẽ đạt được những thành tựu to lớn, có vai trò quan trọng trong việc cách mạng hóa nền kinh tế nước nhà. Xét về các lĩnh vực đang phát triển, bên cạnh lĩnh vực thanh toán kỹ thuật số vẫn thu được vốn đầu tư tốt nhất, thị trường Fintech cũng chứng kiến sự gia tăng của các lĩnh vực “mua trước, trả sau” và các lĩnh vực công nghệ cao, được kỳ vọng sẽ thu hút nhiều đầu tư hơn để phát triển lâu dài. Không thể phủ nhận rằng trong những năm tới, các công ty khởi nghiệp Fintech tại Việt Nam sẽ tiếp tục bùng nổ với các khoản đầu từ không chỉ của các nhà đầu tư Việt Nam mà còn cả của các nhà đầu tư nước ngoài. Với hai thương vụ đáng chú ý – MoMo và VNLife vào năm 2021, chắc chắn rằng các công ty khởi nghiệp Fintech khác trong hệ sinh thái Việt Nam được kỳ vọng sẽ có chiến lược thoái vốn tốt hơn cho các nhà đầu tư và có được tương lai tươi sáng hơn để trở thành những Kỳ Lân tiếp theo./.
